Zapalenie płuc to jedna z najczęstszych chorób prowadzących do hospitalizacji dorosłych, szczególnie osób powyżej 65. roku życia. W tej grupie wiekowej zapalenie płuc jest czwartą najczęstszą przyczyną zgonów. Głównymi sprawcami tych infekcji są bakterie – pneumokoki, które są odpowiedzialne za najwyższą śmiertelność wśród zakażeń bakteryjnych. Przenoszą się drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z nosicielem, podobnie jak wirus grypy. Ochrona przed tymi groźnymi patogenami jest teraz łatwiejsza niż kiedykolwiek, a jedno szczepienie może uratować życie. Szczepienia ochronne – dla seniorów po 65 roku życia z chorobami przewlekłymi – są całkowicie bezpłatne.
Czym są pneumokoki?
Pneumokoki, czyli streptococcus pneumoniae, to rodzaj bakterii Gram-dodatnich, które są główną przyczyną wielu poważnych chorób zakaźnych u ludzi. Pneumokoki mogą kolonizować nosogardziel bez wywoływania objawów, jednak w sprzyjających warunkach mogą przenikać do innych części ciała, powodując infekcje. Wymienić można nawet 90 rodzajów pneumokoków różniących się między sobą strukturą otoczki bakteryjnej, która w dużej mierze determinuje ich zdolność wywoływania chorób oraz odporność na szczepionki.
Pneumokoki są odpowiedzialne za szeroką gamę infekcji. Mogą wywoływać zarówno łagodne, jak i bardzo ciężkie choroby, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością, małych dzieci i osób starszych. Zdolność pneumokoków do szybkiego rozprzestrzeniania się i wywoływania poważnych zakażeń sprawia, że są one szczególnie groźne.
Niepokojącym zjawiskiem jest rosnąca oporność pneumokoków na antybiotyki, co stanowi dodatkowe wyzwanie w leczeniu zakażeń przez nie wywołanych. Oporność na antybiotyki sprawia, że leczenie staje się trudniejsze i mniej skuteczne. Wzrasta zatem znaczenie profilaktyki, w tym szczepień ochronnych, które są najskuteczniejszym narzędziem w zapobieganiu infekcjom pneumokokowym.
Choroby wywoływane przez pneumokoki
Pneumokoki są odpowiedzialne za wiele poważnych chorób, które mogą dotknąć osoby w każdym wieku, choć najbardziej narażone są małe dzieci, osoby starsze oraz chorujące przewlekle, a także osoby z osłabionym układem odpornościowym. Wśród najczęściej występujących chorób wywoływanych przez pneumokoki można wymienić:
- Zapalenie płuc: Pneumokokowe zapalenie płuc objawia się gorączką, kaszlem, dusznościami i bólem w klatce piersiowej. W ciężkich przypadkach może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność oddechowa, i wymagać hospitalizacji.
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: To bardzo poważna choroba, która może skutkować trwałymi uszkodzeniami neurologicznymi, a nawet śmiercią. Objawy obejmują silny ból głowy, sztywność karku, gorączkę, nudności i wymioty.
- Posocznica (sepsa): Sepsa to ciężka, zagrażająca życiu reakcja organizmu na infekcję, która może prowadzić do niewydolności wielonarządowej i śmierci. Objawy obejmują wysoką gorączkę, dreszcze, szybkie bicie serca, niskie ciśnienie krwi i dezorientację.
- Zapalenie ucha środkowego: Pneumokoki są jedną z głównych przyczyn zapalenia ucha środkowego, szczególnie u małych dzieci. Możliwe symptomy to ból ucha, gorączka, problemy ze słuchem oraz wyciek z ucha.
- Inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP): IChP obejmuje ciężkie zakażenia, takie jak opisane powyżej zapalenie płuc z bakteriemią, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsa. Charakteryzuje się wysoką śmiertelnością i ryzykiem długotrwałych powikłań, szczególnie u osób z grup podwyższonego ryzyka.
Znajomość chorób wywoływanych przez pneumokoki jest niezwykle ważna dla skutecznej profilaktyki i leczenia. Szczepienia ochronne stanowią najskuteczniejszy sposób zapobiegania tym groźnym infekcjom.
Jak dochodzi do zakażenia pneumokokami?
Zakażenie pneumokokami następuje głównie poprzez kontakt z osobą zarażoną lub bezobjawowym nosicielem. Bakterie te mogą kolonizować nosogardziel, czyli górną część gardła, bez wywoływania objawów. Zarazić można się na kilka sposobów.
Pneumokoki rozprzestrzeniają się przede wszystkim drogą kropelkową. Kaszel, kichanie lub nawet mówienie przez zakażoną osobę powoduje wydzielanie do powietrza drobnych kropelek śliny lub śluzu zawierających bakterie. Wdychanie tych kropelek przez zdrową osobę może skutkować zakażeniem.
Bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, np. poprzez pocałunki, może również prowadzić do przeniesienia bakterii. Dzieci, które często bawią się razem i mają bliski kontakt fizyczny, są szczególnie narażone na tego typu zakażenia.
Równie niebezpieczny jest kontakt z zakażonymi powierzchniami. Pneumokoki mogą przetrwać na powierzchniach zabawek, klamek czy naczyń od kilku godzin nawet do kilku tygodni. Dotknięcie zakażonej powierzchni, a następnie dotknięcie nosa, ust lub oczu, może spowodować przeniesienie bakterii do organizmu.
Po dostaniu się do nosogardzieli pneumokoki mogą pozostawać w stanie bezobjawowego nosicielstwa lub przemieszczać się do innych części ciała, wywołując różne infekcje. W sprzyjających warunkach, takich jak osłabienie układu odpornościowego, bakterie mogą przenikać do płuc, krwiobiegu czy opon mózgowych, prowadząc do poważnych chorób.
Kto jest najbardziej narażony na infekcje pneumokokowe?
Przede wszystkim dzieci poniżej 5. roku życia oraz osoby starsze powyżej 65. roku życia. Układ odpornościowy dzieci nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, co sprawia, że są bardziej podatne na infekcje. Z kolei u osób starszych układ odpornościowy często jest osłabiony z powodu starzenia się organizmu i współistniejących chorób.
Osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), choroby serca, choroby nerek oraz osoby z osłabionym układem odpornościowym, np. z powodu HIV/AIDS, terapii immunosupresyjnej czy po przeszczepach narządów, są również w grupie wysokiego ryzyka. Zakażenia pneumokokowe u tych osób mogą mieć cięższy przebieg i prowadzić do poważnych powikłań.
Profilaktyka i leczenie zakażeń pneumokokowych
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniom pneumokokowym są szczepienia. Dostępne są szczepionki, które chronią przed wieloma serotypami pneumokoków. Szczepienia są szczególnie zalecane dla dzieci, osób starszych oraz osób z grup podwyższonego ryzyka.
Od 1 września zeszłego roku osoby powyżej 65. roku życia mogą skorzystać z bezpłatnych szczepień przeciw pneumokokom. Wystarczy jedna wizyta u lekarza, aby zaszczepić się jednocześnie przeciw grypie i pneumokokom. Co ważne, szczepienie przeciw pneumokokom nie musi być powtarzane co roku, co jest wygodne dla pacjentów.
Profilaktyka to również zachowanie podstawowych zasad higieny, czyli częste mycie rąk i unikanie bliskiego kontaktu z osobami, które wykazują objawy infekcji. Warto pamiętać o odpowiedniej wentylacji pomieszczeń i unikaniu zatłoczonych miejsc, a także regularnym dezynfekowaniu powierzchni, których często dotykamy, takich jak klamki czy ekrany dotykowe.
Leczenie zakażeń pneumokokowych zazwyczaj obejmuje antybiotykoterapię. Jednak ze względu na rosnącą oporność bakterii na antybiotyki, ekstremalnie ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarza oraz pełne ukończenie okresu kuracji. Niewłaściwe lub przedwczesne przerwanie leczenia może prowadzić do rozwoju bardziej opornych form bakterii, co komplikuje kolejne próby leczenia.
Posty:
Zapalenie płuc to poważne zagrożenie dla osób powyżej 65. roku życia i przewlekle chorych!
Czy wiesz, że można się przed nimi skutecznie zabezpieczyć?
🌡️ W tym sezonie osoby po 65. roku życia, a także chorujący na choroby przewlekłe, mogą ponownie skorzystać z bezpłatnych szczepień przeciw pneumokokom i grypie. Co najlepsze, obie szczepionki można otrzymać podczas jednej wizyty!
Zadbaj o zdrowie swoje i swoich bliskich. Zapytaj swojego lekarza o szczepienia ochronne i zabezpiecz się przed grypą i pneumokokami na jednej wizycie! 💉
Zdjęcie:
https://depositphotos.com/photo/viral-lung-infections-lung-infection-conept-illustration-689957366.html