1 czerwca 2024 roku, w Polsce minął rok od wprowadzenia Programu bezpłatnych szczepień przeciwko HPV dla dziewczynek i chłopców w wieku od 11 do 14 lat. Polska, jako ostatni kraj w Unii Europejskiej, zdecydowała się na finansowanie ochrony przed chorobami HPV-zależnymi dla tej grupy wiekowej. Pomimo tego ważnego kroku, do tej pory z bezpłatnych szczepień skorzystało jedynie około 20% populacji docelowej, podczas gdy zgodnie z Narodową Strategią Onkologiczną, do końca 2028 roku przynajmniej 60% dzieci w wyznaczonej grupie wiekowej powinno być zaszczepionych.
Wirus HPV należy do najważniejszych czynników zakaźnych o właściwościach onkogennych, czyli zdolnych do transformacji nowotworowej komórek i wywołania raka. Nowotwory związane z HPV nadal stanowią główną przyczynę zachorowań na raka zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Zakażenie HPV powoduje około 5% wszystkich nowotworów na świecie, a szacuje się, że każdego roku na raka związanego z HPV zapada 625 600 i 69 400 mężczyzn. Znamy dowody na związek zakażenia typami onkogennymi HPV z rakiem szyjki macicy, jak również rakiem sromu i pochwy u kobiet, rakiem prącia u mężczyzn a także rakiem odbytu oraz nowotworami głowy i szyi (w tym rakiem krtani) u obu płci.
W Polsce rocznie odnotowuje się ok. 4,4 tysiąca przypadków zachorowań na HPV-zależne nowotwory złośliwe u kobiet oraz 1,6 tysięcy u mężczyzn. Codziennie 6 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a 4 Polki umierają z powodu tej choroby, powodowanej w 99% przypadków przez zakażenie HPV. Nowotwory będące konsekwencją zakażenia wirusem HPV, należą do nielicznych nowotworów, którym można zapobiegać poprzez szczepienia. Mimo takich zdobyczy medycyny, jak szczepienia, które chronią przed onkogennymi konsekwencjami zakażenia HPV, w Polsce rak szyjki macicy nadal jest nowotworem diagnozowanym często, w tym także u kobiet młodych. W roku 2020 diagnozę tę usłyszały 3862 kobiety, 2137 z nich zmarło. Zgodnie z globalną strategią Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Polska podobnie jak inne kraje Europejskie powinna dążyć do osiągnięcia wskaźnika zachorowalności na raka szyjki macicy poniżej 4 na 100 000 kobiet. Cel ten może zostać osiągnięty poprzez szczepienia, badania przesiewowe oraz szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Aby to zrealizować, niezbędne jest zaangażowanie wszystkich zainteresowanych już dziś wszystkich stron oraz współpraca na wielu płaszczyznach.
Wzrasta również częstość występowania nowotworów głowy i szyi, obecnie około 30% wszystkich raków gardła jest związanych z HPV, a wskaźniki zachorowalności mają wzrosnąć o 30% do 2030 r., co oznacza 1,08 miliona nowych przypadków rocznie, co odpowiada diagnozie dwóch osób na minutę.
W związku z tym sygnatariusze dokumentu, działając wspólnie w ramach inicjatywy Forum na Rzecz Eliminacji HPV, dostrzegając i doceniając dotychczasowe wysiłki, zaangażowanie lekarzy, organizacji pacjenckich, organizacji pozarządowych oraz decydentów ds. ochrony zdrowia, pragną jednak zwrócić uwagę na istotne wyzwania wymagające pilnych zmian. Wśród nich są m.in. takie postulaty jak: zwiększenie świadomości społecznej na temat profilaktyki HPV, eliminacja barier utrudniających realizację Programu szczepień, intensyfikacja działań profilaktycznych i edukacyjnych wśród młodzieży i ich rodziców, wzmocnienie współpracy między wszystkimi zainteresowanymi stronami na rzecz eliminacji wirusa HPV w polskiej populacji.
Dokument podpisały organizacje: Fundacja GrowSPACE, Fundacja SEXEDPL, Fundacja SPA for Cancer – Friends for Cancer, Ogólnopolska Organizacja Kwiat Kobiecości, Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.